Twierdza
Przemyśl
Bateria BXVa Borek
Położenie strategiczne.
Została wzniesiona na wzgórzu 231m. Flankowała przedpola fortu XIV GW „Hurko” oraz grupy siedliskiej. Wyposażona w artylerię dalekosiężną, stromotorową miała umożliwić niszczenie podchodzących na przedpola Rosjan grupujących się w pobliskich jarach.
Historia budowy
Pierwotnie w jej miejscu istniał fort artyleryjski XV „Borek” wzniesiony po 1887 r., kiedy to przesunięto południowo – wschodni obwód obronny na linię wzgórz siedliskich. Posunięcie to zapewniono lepszą obronę twierdzy, chroniąc miasto przed bezpośrednim ostrzałem prowadzonym z linii tych wzgórz.
Sama bateria powstała w wyniku przekształcenia fortu, który częściowo zniwelowano, zachowując jego czoło oraz prawy bark.
Opis obiektu
Bateria przybrała postać dzieła sprzężonego ze wzniesionym w pobliżu (100m) pancernym fortem XV GW „Borek”. Baterie sprzężone stanowiły etap rozwoju fortyfikacji, będąc elementem grup fortecznych. Były innowacją typową dla austriackiej szkoły fortecznej umożliwiając przeniesienie ciężkiej artylerii poza forty.
Zaprojektowana przez przemyską Dyrekcję Inżynierii Fortecznej, zrealizowana przez Albina Juda.
Nadano jej kształt dwuramiennika. Z dawnego fortu pozostawiono głęboką fosę oraz wysoki wał z poprzecznicami przedzielającymi od siebie stanowiska ogniowe. Stanowiska haubic (moździerzy) osłonięto drewnianym zadaszeniem mającym chronić obsługę przed ostrzałem szrapnelami. Z elementów murowanych posiadała bramę. Na jej zapolu pozostawiono kuchnię oraz studnię prawdopodobnie będące pierwotnie elementami dawnego fortu „Borek”.
Załoga
50 artylerzystów
Uzbrojenie
4 haubice. Wg A. Sapety były to 4 moździerze kal. 15 cm M.80 na lawetach.
Stan zachowania
Bardzo dobry odnośnie partii ziemnych baterii. Z bramy murowanej pozostały tylko elementy wraz ze stalowym zawiasem. Zachowała się maska czołowa z robinii akacjowych.
Literatura:
Forstner F., Twierdza Przemyśl, Warszawa 2000.
Idzikowski T., Architectura et Ars Militaris 5. Twierdza Przemyśl. Fort XV „Borek”, Przemyśl 2004.
Idzikowski T., Twierdza Przemyśl. Powstanie. Rozwój. Technologie, Przemyśl 2014.
Sapeta Adam „Bateria sprzężona obrony dalekiej XVa „Borek” Siedliska” ze strony https://zabytek.pl/pl/obiekty/bateria-sprzezona-obrony-dalekiej-xva-borek-1769?langset=true
