Twierdza
Przemyśl
Położenie strategiczne.
Wzniesiony na dominującym nad okolicą wzgórzu 275 m n.p.m. Swoim lewym tradytorem flankował grupę siedliską, zaś prawym Fort nr III „Łuczyce”.
Historia budowy.
Początki dzieła sięgają lat 1854-55 kiedy wzniesiono tu szaniec o siedmiobocznym narysie, jeden z nielicznych na prawobrzeżnej części fortecy. Dalszą budowę podjęto w latach 1880-1900 budując nieopodal prowizoryczny fort artyleryjski ześrodkowany (jednowałowy), a następnie modernizując go po 1900r. w pancerny na wzór Optynia (nr IV), dla którego stanowił pierwotnie uboższy pierwowzór.
Opis obiektu.
Nadano mu pięcioboczny, nieforemny zarys. Fosy broniły dwa kojce ulokowane w przeciwstoku. Na wale umieszczono stanowiska artylerii dalekiej i bliskiej oraz piechoty przedzielając je poprzecznicami ze schronami i podręcznymi magazynami amunicji. W barkach umieszczono dwa tradytory artyleryjskie, przy których konstrukcji wykorzystano nowatorskie rozwiązanie konstrukcyjne, tj. skośne pancerze mające lepiej rykoszetować wrogie pociski. Jednopiętrowe koszary stanowiły jeden budynek wraz ze schronem głównym posiadającym wybieżnie na wał. Schron miał konstrukcję ceglano (ściany) – stalo-betonową (strop). Szyi broniła kaponiera ulokowana w części centralnej fortu. Fort posiadał pancerną wieżę obserwacyjną.
Załoga.
1 kompania piechoty, 147 artylerzystów i 8 pionierów.
Uzbrojenie artyleryjskie.
Fort służył do obrony bliskiej. W kazamatach kamiennych bez pancerzy umieszczono 4 szt 8 cm Minimalschartenkanone M.94, 6 szt 15 cm armat M.61 na otwartych stanowiskach, 2 szt dział polowych 9 cm Feldkanone M.75/96. Podczas drugiego oblężenia w jego okolicy ulokowano baterię moździerzy 30,5 cm `Skody M.11 (Chuda Emma) zwanej przez obrońców „Miłością Jaksmanic”, która skutecznie ostrzeliwała rosyjskie baterie oblężnicze.
Stan zachowania.
Zachowała się ściana oporowa koszar, schron centralny, tradytory, schrony w poprzecznicach. Fort trudno dostępny z powodu roślinności. Uwagę należy zwracać na nierówności i zagłębienia terenu.
Dojazd.
Grupa forteczna Jaksmanice znajduje się na wzgórzach położonych na południe od wsi o tej samej nazwie. Dojście prostopadłą drogą odchodzącą ze wsi ku górze. Droga biegnie jarem i jest jednym z unikatowych przykładów maskowania poprzez wykorzystanie ternu i roślinności.
Schron centralny
Studnia
Schron centralny
Schron centralny
Schron centralny
Koszary szyjowe
Koszary szyjowe
Koszary szyjowe