Twierdza
Przemyśl
Znaczenie strategiczne.
Wzniesiony na wzgórzu 274 m n.p.m.tworzył grupę forteczną z Fortem nr XI „Duńkowiczki”. Podobnie jak fort Xa „Droga Pruchnicka” miał wypełnić międzypole pomiędzy fortami X „Orzechowce” a XI „Duńkowiczki”, chroniąc linię przed natarciem od strony Batycz.
Historia budowy.
Wzniesiony przed 1900r., prawdopodobnie w latach 1895-1897. Fort był tzw. „obiektem obrony bliskiej” (Nahkampffort). Forty tego rodzaju miały wg koncepcji Maurycego von Brunnera wypełniając międzypola pomiędzy fortami głównymi odpowiadać za obronę bliską. W rzeczywistości dysponowały identycznym uzbrojeniem artyleryjskim jak forty uniwersalne jedynie w mniejszej ilości od 2 do 4 sztuk broni artyleryjskiej. Fort XIa „Cegielnia” posiadał prawdopodobnie 4 sztuki pancerzy artyleryjskich.
Koszt budowy.
165 tysięcy florenów.
Opis obiektu.
Centrum dzieła stanowił budynek koszarowo-bojowy, w którym zrezygnowano z wyspecjalizowanego podziału ról pomieszczeń, jak miało to miejsce w wypadku fortu IX a „Przy Krzyżu” (poszczególne części budynku miały tam przeznaczenie bojowe, koszarowe i magazynowe). W środkowej części posiadał on kaponierę z wejściem do wnętrza. Kaponierę wyposażono w tradytor artyleryjski. W budynku umieszczono pomieszczenia bojowe, schrony, koszary załogi oraz magazyny żywności i amunicji. Na stropodachu umieszczono baterię pancerną wyposażoną w pancerze (4 armaty wz. 94 kal. 8 cm) oraz wieżę obserwacyjną. Wadą rozwiązania przyjętego przez Brunnera było umieszczenie pancerzy w części centralnej fortu w jednym rzędzie co ujemnie wpływało na efektywność prowadzonego ognia artyleryjskiego. Budynek posiadał schron centralny. Obronę bliską zapewniała galeria strzelecka ulokowana na szczycie budynku tuż za pancerzami. Forty tego typu należały do niewielkich dzieł, w których niedostępność nie odgrywała tak istotnej roli jak w głównych, uniwersalnych. Z tego powodu fort posiadał półfosę o przekroju trójkątnym, bez kaponier, kojców przeciwstokowych czy galerii strzeleckich służących flankowaniu dzieła. Rozwiązanie to pozwalało na zaoszczędzenie kosztów. Obronę fosy zapewniały przeszkody oraz galeria strzelecka piechoty. Obrona placu broni odbywała się z kaponiery oraz budynku koszarowego wyposażonego w pancerne okiennice. Dodatkową obronę szyi fortu stanowiła basteja z bramą z murami oporowymi i sponsonem.
Załoga.
Forty tego rodzaju nie wymagały znacznej załogi. Prawdopodobnie maksymalnie dzieło posiadało załogę w liczbie do 4 oficerów, 54 artylerzystów i ½ kompani (ok. 125 ludzi).
Uzbrojenie.
4 wieże pancerne z 8 cm Panzerkanone M.94.
Stan zachowania.
Wysadzony w 1915r. i częściowo rozebrany w latach 1920-1930.
Dojazd.
Orzechowce, gm. Żurawica.