Twierdza
Przemyśl
Przemyscy pompierzy1 (Miejska Straż Ogniowa).
Przemyska Miejska Straż Ogniowa jest jedną z najstarszych formacji tego typu na ziemiach dawnego zaboru galicyjskiego. Jej powstanie datuje się na 1865 r. Podstawą prawną jej działania była uchwalona przez przemyski magistrat „Ustawa ogniowa dla Miasta Przemyśla”, która została zatwierdzona dekretem z dnia 23.12.1865 r. przez Namiestnictwo we Lwowie. Siedzibę pompierów ulokowano w budynku przy ul. Wodnej 132.
Wkrótce, bo już w 1871 r. sześciu zawodowych pompierów zostało wspartych uworzoną w Przemyślu formacją ochotniczej straży ogniowej (Towarzystwo Ochotniczej Straży Pożarnej), na czele której stanął były burmistrz Przemyśla Ignacy Frankowski. W następnym roku organizacja ta stowarzyszyła się na zjeździe w Wieliczce w Krajowym Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Następnie Zjazdy Krajowe Związku (I i II) odbyły się we Lwowie w dniach 31.10. -01.11.1875 r. i 29-30.09.1883 r. W 1889 r. przemyska ochotnicza straż ogniowa zmieniła swój statut.
W międzyczasie wraz ze wzrostem liczebności ludności miasta i ilości budynków rosła liczebność jednostki zawodowej przemyskich pompierów. Już w 1872 r. nastapiło podwojenie składu. W 1874 r. wybrano pierwszego komendanta, którym pozostaławał przez kolejne dziesięciolecie Dawid Lóhner. Jego następcą w 1885 r. został Aleksander Weiss. W tym okresie liczebność straży wynosiła 14 osób. Wkrótce komendantem przemyskiej straży został Józef Zagórski (1887 r.) a jej liczebność zwiększono do 20 strażaków (1888 r.). Pompierzy dysponowali na ten czas licznym i dobrym sprzętem gaśniczym.
W dniach 15-16.08.1891 r. Przemyśl gościł V Zjazd Krajowy ZwiązkuOchotniczych Straży Pożarnych. Równocześnie odbyły się manewry straży ogniowej demonstrujące jej sprawność. To z tego okresu pochodzą fotografie przedswtiające akcję ppoż. prowadzoną w budynku miejskiego magistratu.
W 1897 r. ukazał się podręcznik gaśnictwa autorstwa Józefa Zagórskiego przeznaczony na potrzeby pompierów z ówczesnej Galicji. W 1905 r., kiedy to ludność miasta wynosiła już ponad 46 tysięcy mieszkańców, odnotowano zatrudnionych 33 zawodowych pompierów w tym 1 sierżanta i 2 nadpompierów. Komendę straży oddano w ręce Henryka Olszewskiego. Wisoną 1914 r. funkcję objął ostatni przedwojenny komendant Marian Sakiewicz. W tym czasie ponad 55 tysięczny Przemyśl zatrudniał załogę pompierów w składzie 2 sierżantów, 2 nadpompierów, 30 pompierów i 11 fornali.
1 Termin pochodzi z języka francuskiego.
2 Od 1905 r. pompierzy korzystali dodatkowo z wieży obserwacyjnej, dawnej dzwonnicy cerkiewnej, przy ulicy Władycze w Przemyślu.